At renkleri kartelası

At renkleri kartelası "Prezidentin Bedewleri, 2003 Aşgabat" kitabından: 

http://www.istanbulbinicilik.com/atlar-hakkinda/at-cinsleri/   adresindeki

İstanbul Binicilik Kulubüne göre ise: 

AT RENKLERİ

Atın rengine don denir. don tay büyümesini tamalayana kadar değişebilir. ancak büyüme çağının sonunda tüylerin rengi gerçek donu oluşturur ve yaşlılık çağına kadar devam edebilir. ondan sonra tüyler yavaş yavaş renklerini yitirmeye başlarlar

VUCUDU ÖRTEN TÜY ÇEŞİTLERİ

1. örtücü tüyler: bedeni kaplayan ince ve kısa tüylerdir.

2. koruyucu tüyler: Yele, kahkül, kuyruk ve topuk kıllarıdır. Özellikle bu tüyler atın ırkına ve yaşadığı iklime göre değişen, inceleşen, kalınlaşan, sıklaşan, sertleşen ve uzayan tüylerdir. Ayrıca burun, kulak içleri ve gözlerin çevresinde de bu kıllar bulunur.

3. duygu tüyleri: Uzun ve fırça gibi sert olan bu tüyler, ağız çevresinde ve burun delikleri arasında bulunur. Dipleri dokunma sinirlerinin uçlarıyla temastadır.Bu tüyler attaki dokunma organlarının en gelişmiş unsurlarıdır.

4. ince tüyler: Mevsimlere göre değişen koruyucu tüylerdir, yukarıda sözü edilen örtücü tüyleri desteklemek amacıyla kış mevsiminde çıkar ve ilkbaharda dökülür.Tayların derisini örten tüyler de bunlardandır;yumuşaktırlar ve soğuk iklimlerde daha yoğun olurlar.

Yukarıda çeşitleri sayılan bu tüyler zaman zaman değişir ve yenilenirler. En çabuk değişen kirpik tüyleridir. En geç ve hatta yıllar sonra değişen yele, topuk ve kuyruk tüyleridir.Örtü tüyleriyse ilkbahar ve sonbaharda olmak üzere yılda iki kez değişerek yenilenirler.

Donlar, atların dayanıklığıyla sıkı sıkıya bağlıdır ve açık dondaki atlar koyu dondaki atlardan daha çok hastalanırlar.

DONLARIN ÇEŞİTLERİ:

(1) Bir renkli donlar:

(a) Beyaz: Beden, yele, kuyruk ve bacakları örten tüyler tamamen beyazdır.Beyaz donda doğmuş taylar çok ender bulunur.Çeşitleri:

(I ) Beyaz: Bütün beden parlak beyaz tüylerle örtülüdür.

(II) Donuk Beyaz: Mat bir beyazlık gösterir, süt veya güvercin beyazını andırır.

(III) Kirli Beyaz: Sarımtırak veya kirli beyazlık gösterir.

(IV) Porselen Beyaz: Mavim trak bir beyazlık gösterir.

(V) Gülgüni Beyaz: Derinin kırmızı rengi beyaz tüyler arasında fark edilir.

b)Yağız: Beden, yele, kuyruk ve bacakları örten tüyler tamamen siyahtır. Siyahlığın derecesine göre çeşitleri vardır.

(I) Yağız: Bütün beden siyah tüylerle örtülüdür.

(II) Mat Yağız: Kıllar siyahtır. Fakat parlaklık yoktur.

(III) Kirli Yağız: Renk kirli bir siyahlık gösterir. Hatta bazı yerleri biraz solgun veya kırmızıya çalar.

(c) Al: Yele , kuyruk ve bacaklar.tümüyle bütün bedeni örten tüyler tarçın kırmızısı rengindedir.Çeşitleri;

(I) Al :Bedeni örten kıllar tarçın kırmızısı renginde. ne açık ne koyudur.

(II) Açık Al: Bütün bedeni örten tüyler tarçın kırmızısı rengindedir.

(III) Koyu Al: Vücut esmerimtrak koyu tarçın rengindedir.

(IV) Altuni Al: Tüyler sarıya çalan parlak kırmızı ve altın rengi görünümü verir.

(V) Yanık Al: Kavrulmuş kahve renginde olan tüylerin arasında çok hafif kırmızı bir renk sızar. Hatta bazı yanık allar yağız görünümü bile verirler; fakat dikkatle bakıldığında ve özellikle güneşli havalarda kırmızı renk kendisini gösterir. Kuyruk tüylerinin ucundaki kırmızılıkta yanık alı oluşturur.

(d) İzabel: Şimdiye kadar ‘sütlü kahve al’ veya ‘inek tüylü al’ veya ‘açık kula’ diye sözü edilen bu rengi başlı başına bir renk olarak kabul etmek gerekir. Bu renk daha çok uzun süre giyilmiş veya kirlenmiş bir beyaz gömlek rengini gösterir. İzabel renkli atlardaki tüylerin rengi sarıdır. Oysa bu atların renginde kırmızılık vardır, kuladaysa yele, kuyruk ve bacakların bitimi siyahtır. Bu durumda izabel renk bütün bedeni örten tüylerin sarı olmasıyla açıklanabilir.

Çeşitleri;

(I) Açık İzabel: Renk adeta kirli beyaza yakındır;yele veya kuyruk yıkanmış gibi beyazdır.

(II) İzabel: Renk açık sarıdır.

(III) Koyu İzabel: Renk kırmızımtrak sarıdır.Fakat aldan biraz daha açık ve kızıl renk daha çok sarıyı andırır.

(2)İKİ RENKLİ DONLAR:

(a) Doru: Vücudu örten tüyler kırmızı, yele, kuyruk ve bacakların bitimi siyah veya koyu renktedir.

Çeşitleri;

(I) Açık Doru: Kıllar al dondaki gibi tarçın renginde fakat yele,kuyruk ve bacakların bitimi siyahtır.

(II) Doru : Bedeni örten kıllar kırmızı fakat yele,kuyruk ve bacakların bitimi siyahtır.

(III) Koyu Doru: Vücudu örten kıllar daha çok esmer kırmızı renkte; yele, kuyruk ve bacakların bitimi siyahtır.

(IV) Kestane Doru: Tüyler koyu dorudan daha koyu ve kestane kabuğu renginde olur; yele, kuyruk ve bacakların bitimi siyah,boş böğürlerle ağzın çevresi esmer sarımtrak bir renktedir.

(V) Yanık Kestane Doru: Bu renk, özellikle kışın hemen hemen yağızı andırır; yalnız güneşte kızılımtrak parlaklıklar görülmesiyle yağızdan ayrılır.

(b) Kula: Vücudu örten tüyler parlaklık gösteren açık veya koyu sarı renktedirler. yele,kuyruk ve bacakların bitimleri siyahtır.Bu renk, atların ilkel olduklarında taşıdıkları post rengi olarak kabul edilmişlerdir. Bu renkteki atların sırtlarında genellikle katır çizgilerine rastlanır. bazılarının çeşitli bölgelerinde hala ilkellikten kalma lekeler bulunur.

Çeşitleri;

(I) Açık Kula: Vücudu örten tüyler çok sarı; yele,kuyruk ve bacakların bitimi siyahtır. Bazılarında katır çizgisi vardır.

(II) Kula: Bedeni örten tüyler sarıdır. Yele, kuyruk ve bacakların bitimi siyahtır.

(III) Koyu Kula: Tüyler koyu sarıdır. Sırtta katır çizgisi vardır.Yele, kuyruk ve bacakların bitimi siyahtır.

(c) Kurt Kulası: Vücudu örten tüyler sarımtrak bir renk gösterir. Bu durum,kıl diplerinin sarı,uçlarının siyah olmasından ileri gelir.Yani kurt kulası at kırkılırsa kula olur.Tüyler uzayınca yeniden eski durumunu alır.Yele, kuyruk ve bacakların bitimi siyah ve koyu renktedir.

Çeşitleri;

(I) Açık Kurt Kulası.

(II) Kurt Kulası.

(III) Koyu Kurt Kulası.

Siyahlık ve sarılığın eşit, fazla veya az olmasına göre bu isimlerden birini alır.

(d) Sincabi: eşeklerde çok görülen bu don, evdeki farelerin rengini andırır.Fazlaca solmuş siyah bir renktedir;yele,kuyruk ve bacakların bitimleri siyahtır.

(e) Kır: Beyaz ve siyah tüylerin vücutta çeşitli oranda dağılmış ve yayılmış bulunmasından ileri gelen renktir.

Çeşitleri;

(I) Kır: vücudu kaplayan beyaz ve siyah tüyler birbirine eşit olarak dağılmış ve yayılmıştır.

(II) Pamuk Kır: Vücudun tamamının beyaz tüylerle örtülmesi ve siyah tüylerinse az olmasından oluşan çok açık bir dondur, yaşlılarda görülür.

(III) Açık Kır: Burada beyaz tüyler siyah tüylerden çoktur. Yalnız bu siyah tüyler pamuk kırdakinden daha fazladır.

(IV) Koyu Kır: Siyah tüyler beyazlardan çoktur.

(V) Demiri Kır: Koyu kırdan daha koyu ve mavimsi bir görünüm verir.Koyu siyah tüyler arasında parlak beyaz tüylerin bulunmasıyla oluşan ve yeni

kırılmış bir demirin görünümünü andıran bir dondur.Demiri kırın açık veya koyu çeşitlere ayrılması uygun olmaz.

(VI) Kaygani Kır: Demiri kırdan daha koyu olup mavimtrak bir görünüm vermektedir.

Kır donların çok çeşidi vardır. Buna neden donu oluşturan beyaz ve siyah kıllardan siyahlar, yaş ilerledikçe renklerini değiştirmekte ve gençliğinde koyu kır olan at sonunda pamuk kır olabilmektedir

.

(f) Boz: Kırmızı ve beyaz kılların karışık olarak bütün bedeni örtmesinden oluşur. Bu donun aslı al’dır.Beyazlık al rengi değiştirmekte ve boz don şeklini almaktadır. Yalnız boz donlu atların çoğunda baş ve bacak bitimleri al donun rengini korur. Yani beyaz tüylerden arınmış olup kırmızı tüylerle örtülüdür.

Çeşitleri;

(I) Açık Boz: Beyaz tüyler kırmızılardan daha çoktur.

(II) Boz: Beyaz ve kırmızı tüyler eşit olarak bedeni kaplamıştır.

(III) Koyu Boz: Kırmızı tüyler beyazlardan fazladır.

(3)ÜÇ RENKLİ DONLAR:

(a)Ahreç: Bu don beyaz, siyah ve kırmızı tüylerin vücuda dağılmış olmasından oluşur. Bunların eşit olarak dağılmış olması gerekmez. Esasen ahreç donun temeli dorudur ve bu donun beyaz kıllarla karışmasından oluşur.Yani yele,kuyruk ve bacakların bitimi siyahtır. Ancak yalnız vücut kırmızı ve beyaz kıllarla kaplanmış olabilir.

Çeşitleri;

(I) Açık ahreç.

(II) Ahreç.

(III) Koyu ahreç.

Beyaz tüylerin azlığı veya çokluğuna göre bu adı alırlar.

(b) Kızıl Kır: Kır donlar üzerine kırmızı tüylerin yayılmasından ileri gelir.Fakat kırmızı tüyler kır donun esasını değiştirmemelidir.Yoksa ahreç olur.Kızıl kır atlarda yele,kuyruk ve bacakların bitimi bedenin gösterdiği üç rengi göstermez.Bu da ahreçten ayrılmasına neden olur.

Açık kızıl kır ve koyu kızıl kır gibi çeşitleri vardır.

(c) Üveyik Kır: Bu bir çeşit kızıl kırdır.Fakat bu dondaki kırmızılık madeni bir görünüm verir.Üveyik denilen kuşa benzeyen renginden dolayı bu adı alırlar.

(4) Alaca donlar:

Hayvanın üzerinde başlı başına iki donun bölümler şeklinde bulunmasıyla olur.Fakat bu donlardan biri genellikle beyaz olacaktır.Esasen alacalığı yapan da bu beyaz dondur. İkinci renk al veya yağız gibi herhangi bir dondan olabilir. Yalnız beyaz bölümler öteki bölümlerden büyük olursa alaca deyimi başa getirilir. ‘Alaca yağız’ gibi. Tersiyse sona getirilir ‘yağız alaca’ gibi.

http://www.istanbulbinicilik.com/atlar-hakkinda/at-cinsleri/